'Jual beli' anugerah 'datuk' amat mengaibkan

Pengakuan seorang perajurit bersara yang mengetaui sebuah persatuan yang tidak berdaftar bahawa dia membayar RM250 ribu untuk mendapat anugerah gelaran 'datuk' dari sebuah negeri di utara Semenanjung, bukan sahaja mengaibkan tetapi memperlihatkan kegelojohan manusia untuk mendapat gelaran dan anugerah.

Ia bukan perkara baru bahkan dikatakan berlaku sejak beberapa tahun lalu dan membabitkan beberapa buah negeri.

Isu 'pembelian' gelaran datuk hangat diperkatakan pada tahun 2003 semasa saya bertugas di pejabat Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Seri Dr Rais Yatim. Pada waktu itu, hampir semua pentadbiran negeri menafikannya walaupun ianya berlaku. Pengakuan perajurit bersara itu membuktikan kebenaran dakwaan tersebut.

Saya masih ingat betapa pihak kami, iaitu Pejabat Menteri, menerima banyak maklumat dan maklum balas dari seluruh negara berkaitan isu 'jual beli' anugerah datuk yang dibangkitkan dalam akhbar. Hasil daripada maklumat dan maklum balas itulah yang mendedahkan sekurang-kurangnya 10 negeri terlibat.

Jumlah wang yang 'agak besar' dibayar kepada 'kaki' atau ejen untuk mendapatkan gelaran tersebut.

Keghairahan pihak-pihak tertentu, terutama orang politik dan ahli perniagaan,  untuk mendapat gelaran 'datuk' kononnya kerana menerusi gelaran tersebut, mereka berupaya membuka peluang perniagaan yang lebih besar selain daripada membolehkan mereka berada dalam 'kelas tertentu' di kalangan masyarakat 'terhormat'.

Majalah MASSA keluaran 27 Sept-3 Okt 2003 menyiarkan tulisan Ku Seman Ku Hussain mengenai isu penganugerahan gelaran datuk yang banyak. 

Ku Seman membuka tulisannya dengan kata-kata berikut; ''Secara yang sangat sinikal ada orang berkata, di negara ini kalau dilambungkan sebiji batu, batu itu pasti jatuh di atas seorang yang paling kurang bergelar datuk. Ini sebenarnya jenaka  kedai kopi. Walau pun ia bertaraf jenaka kedai kopi mengenai sekian banyak yang mendapat datuk, tetapi memang ada kebenarannya. ''

Mingguan Malaysia bertarikh 9 Nov 2003 pula memuatkan ulasan Awang Selamat yang antara lain menulis ''Menganugerahkan bintang kebesaran serta pingat kepada rakyat jelata yang telah berkhidmat dengan cemerlang kepada bangsa dan negara serta memberi sumbangan terpuji memang baik dan tidak boleh dipertikaikan. Yang dipersoalkan hanyalah tentang betapa mudahnya ia dianugerahkan dan betapa kadangkala ia tidak setimpal dengan sumbangan yang diberikan.''

Tokoh bahasa Dr Awang Sariyan pula dipetik oleh majalah MASSA sebagai berkata; ''Bayangkan apabila beratus ribu rakyat kita mudah mendapat gelaran Datuk, Datuk Seri dan Tan Sri secara bebas. Ini merupakan

satu perkara yang juga boleh dimasukkan ke dalam Malaysia Book of Records.''

Saya masih ingat akan satu kes di Mahkamah Sesyen Teluk Intan pada tahun 2004 di mana seorang pengarah eksekutif memberitahu mahkamah bahawa dia membayar sejumlah RM150 ribu untuk mendapatkan gelaran 'datuk' bagi ibunya. 

Beliau berkata pembayaran tersebut yang dibuat secara berperingkat kepada seorang pegawai salah seorang pembesar Istana di Perak, adalah untuk gelaran Dato' Paduka Mahkota Perak.

Pengakuan bekas perajurit dan kes mahkamah di Teluk Intan jelas membuktikan wujudnya 'jual beli' gelaran dan penganugerahan darjah dan bintang kebesaran. Kenyataan itu tidak boleh dinafikan oleh mana-mana Menteri Besar atau Ketua Menteri seperti yang dibuat pada tahun 2003.

Dalam hubungan ini, saya menyanjung tinggi pendirian Almarhum Sultan Iskandar, Johor semasa menduduki takhta Kerajaan Malaysia selaku Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong  ke-8, yang berpegang kepada dua perkara asas sebelum memperkenankan penganugerahan darjah kebesaran.

Baginda akan bertanya berapa umur calon dan telah berapa lama berkhidmat, sekiranya calon tersebut pegawai kerajaan. Baginda hanya akan memperkenankan mereka yang berumur 45 tahun ke atas untuk menerima anugerah darjah kebesaran/bintang/pingat.

Almarhum berbuat demikian dengan alasan jika seseorang itu telah berumur 45 tahun, pastinya beliau telah 20 tahun atau lebih berkhidmat. Baginda amat teliti dengan perkara tersebut bagi memastikan mereka yang benar-benar layak sahaja diberi pertimbangan.

Jika dilihat keadaan sekarang, kita yakin kriteria yang dipegang oleh Almarhum Sultan Iskandar sudah tidak diamalkan. Ini dapat dilihat daripada mereka yang masih muda dan berumur 40 tahun ke bawah diberi anugerah yang membawa gelaran sama ada datuk, datuk seri, datuk wira, datuk paduka atau yang lain.

Bak kata orang ramai dalam bahasa percakapan seharian, ada di kalangan mereka yang menerima gelaran -gelaran tersebut masih 'berhingus' atau 'hingus belum kering'. Kita  tidak nampak apakah khidmat bakti, jasa mahupun sumbangan besar mereka sama ada kepada negeri atau negara yang membolehkan mereka dianugerahi gelaran tersebut.

Penetapan kuota untuk anugerah dan bintang kebesaran juga dilihat sebagai sesuatu yang tidak seharusnya berlaku. Pada zaman awal kemerdekaan kuota tersebut tidak wujud dan hanya mereka yang benar-benar telah menabur khidmat bakti dan jasa kepada negeri atau negara, secara sukarela dan bukan atas dasar perkhidmatan yang dibayar gaji, akan dipertimbangkan. Oleh itu, amat jarang untuk kita menemui orang yang bergelar datuk. Jika adapun, dia sudah berusia dan benar-benar telah menabur jasa dan bakti kepada negeri mahupun negara.

Sekarang, antara lain  wujud kuota politik dan kuota perkhidmatan awam. Bagi kuota politik, ia bergantung kepada ketua bahagian atau ketua parti memperakukan calon untuk dipertimbangkan. Lazimnya, kuota politik diberikan kepada penyokong atau pengikut setia ketua berkenaan dan bukan atas dasar khidmat bakti dan jasa kepada parti..  

Kuota perkhidmatan awam pun bergantung kepada ketua jabatan dan pegawai kanan peringkat kementerian. Orang yang menerima atau diperakukan untuk menerima bintang atau pingat tidak semesti yang terbaik dan yang paling layak. Ia adalah sama dengan penganugerahan perkhidmatan cemerlang sama ada melintang, menegak atau mendatar yang ketelusan dan kesaksamaannya sering dipertikaikan.

Oleh kerana orang melihat anugerah darjah kebesaran sebagai sesuatu yang 'ada kelas', maka orang sanggup 'berusaha' untuk mendapatkannya termasuk memberi sumbangan 'derma' untuk yayasan atau badan-badan tertentu.

Jika mereka gagal mendapat gelaran tersebut dari mana-mana negeri di Malaysia, mereka sanggup 'berbelanja' untuk mendapat gelaran tersebut dari sumber-sumber luar yang tidak diiktiraf oleh Kerajaan Malaysia seperti dari 'beberapa kesultanan' di selatan Filipina. 

Untuk mengakhiri kalam, saya perturunkan kenyataan berikut. Pada satu ketika yang tidak berapa lama dahulu, saya menemui seorang tauke yang tidak tahu membaca dan menulis, beliau begitu terharu dan amat seronok kerana diberi anugerah yang membawa gelaran datuk. Dia,  yang kini sudah mendiang, sendiri tidak dapat menyebut perkataan datuk dengan betul, tetapi menyebutnya sebagai 'latuk'. Walau apapun, dia jauh lebih layak daripada ramai lagi manusia yang bergelar datuk kerana dia menggunakan kekayaannya untuk membantu golongan yang kurang bernasib baik tanpa mengira bangsa. Atas jasanya itu kepada masyarakatlah dia dianugerahi gelaran datuk oleh negeri berkenaan.

Alahai datuk... sana datuk, sini datuk.

Isu perlantikan SUK perlu ikut konvensyen

Isu perlantikan Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor yang tidak disenangi oleh pentadbiran Kerajaan Negeri Selangor pimpinan Pakatan Rakyat, perlu dihalusi agar ianya tidak berulang di negeri-negeri lain. Masalah yang timbul bukan kerana soal politik atau tekanan mana-mana pihak tetapi sekadar ianya tidak mengikut konvensyen atau amalan yang lazim dilakukan selama ini.

Ketua Setiausaha Negara tidak boleh dipersalahkan kerana dia telah mengikuti saluran perkhidmatn awam yang betul, iaitu melalui Setiausaha Kerajaan Negeri. KSN, selaku ketua perkhidmatan awam negara, bertindak betul dengan tidak melalui Menteri Besar. Itu adalah tugas atau peranan Setiausaha Kerajaan Negeri. KSN juga tidak tahu sama ada SUK melaporkan perkembangan mengenai perlantikan SUK baru kepada MB dan apabila melalui saluran SUK, sudah tentu KSN anggap MB dimaklumi.

Jika benar laporan yang menyebut bahawa SUK yang bakal bersara itu tidak memaklumkan sebarang perkembangan mengenai perlantikan penggantinya kepada MB ataupun pentadbiran negeri, maka  disitulah letaknya punca kemelut  yang sedang melanda. SUK tidak mengikut konvensyen, iaitu memaklumkan MB mengenai calon yang bakal diperakukan sebagai SUK.

Kewujudan sektor awam dan urusan perlantikan, pertukaran dan kenaikan pangkat agak unik kerana terdapat lebih daripada satu badan atau pihak yang bertanggungjawab. Semuanya berpunca daripada apa yang negara warisi daripada penjajah.   

  

Tiap-tiap negeri ada perkhidmatan awamnya sendiri dan lantikan kepada perkhidmatan-perkhidmatan ini dibuat oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam Negeri kecuali bagi Melaka, Negeri Sembilan, Pulau Pinang dan Perlis. Inilah kedudukan selepas Merdeka.

Di Melaka dan Pulau Pinang, ada diperuntukkan dalam Perlembagaan bahawa lantikan ke jawatan-jawatan  Negeri hendaklah dibuat oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam Persekutuan yang diberi kuasa oleh undang-undang negeri untuk membuat lantikan kepada Perkhidmatan Awam Negeri. 

Jawatan-jawatan dalam negeri-negeri adalah diisi oleh pegawai negeri, kecuali ada tempat-tempatnya jawatan itu diisi oleh pegawai Persekutuan yang dipinjamkan kepada negeri itu. 

Di Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu dahulu, iaitu Kedah, Kelantan, Perlis, Johor dan Terengganu, semua jawatan Pegawai Daerah dan Penolong Pegawai Daerah adalah disisi oleh pegawai negeri. 

Di Negeri-negeri Melayu Bersekutu dahulu, iaitu Negeri Sembilan, Pahang, Perak dan Selangor, semua jawatan Pegawai Daerah dan Penolong Pegawai Daerah adalah diisi oleh pegawai Persekutuan yang dipinjamkan kepada negeri itu. Begitu juga dengan Negeri-negeri Selat iaitu Pulau Pinang, Melaka dan Singapura.

Jawatan-jawatan ini adalah jawatan dalam Perkhidmatan Tadbir dan Diplomatik atau PTD. Ketua bagi Perkhidmatan Awam Negeri di tiap-tiap negeri ialah Setiausaha Kerajaan Negeri.

Isu perlantikan SUK bagi negeri Kedah, umpamanya, tidak menimbulkan masalah kerana ia dibuat dari kalangan KCS atau Perkhidmatan Awam Kedah, bukan oleh SPA atau pihak Persekutuan. Jika semua negeri mengamalkan sistem yang sama, maka tidak akan timbul masalah seperti yang berlaku di Selangor.

Setiap perkhidmatn awam negeri seharusnya memiliki kuasa atau autonomi dalam perlantikan pegawai-pegawai utama peringkat negeri. Sekiranya negeri berkenaan memerlukan pegawai yang bukan dari kalangan pegawai negeri, maka bolehlah memohon kepada SPA untuk meminjamkan pegawai PTD. 

Kerjasama antara Negeri dan Persekutuan

Kerjasama antara Persekutuan dengan Negeri-negeri dijamin dan telah berjalan tanpa banyak masalah. walaupun berlaku perbezaan fahaman politik. Yang membangkitkan masalah, itupun sesekali, apabila politik dicampur-aduk dengan pentadbiran. 

Contoh, wujudnya Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung lantikan pentadbiran negeri dan JKKK Persekutuan lantikan kerajaan Perskutuan. Kewujudan dua JKKK dalam sesebuah kampung sebenarnya memecah-belahkan penuduk kepada yang menyokong kerajaan Negeri dan yang memihak kepada kerajaan Persekutuan. 

Jika mengikuti konvensyen, maka mana-mana parti politik yang memenangi pilihan raya dan membentuk kerajaan  negeri, parti itulah yang berhak melantik JKKK atau apa-apa institusi yang perlantikannya dibuat berdasarkan politik. JKKK dan KEMAS, sebagai contoh, adalah antara institusi berdasarkan politik. Oleh itu, perlantikan JKKK di negeri-negeri yang diperintah oleh parti lain selain Barisan Nasional, semestinya dilantik oleh kerajan negeri berkenaan.

Kerajaan Persekutuan tidak seharusnya melantik satu lagi JKKK dengan menambah  perkataan Persekutuan semata-mata untuk membezakan antara kedua-duanya. Kerajaan Persekutuan mesti menghormati hak kerajaan Negeri yang bukan sekutunya. Jika ditakdirkan rakyat memilih BN pada pilihan raya akan datang, maka gunalah hak itu untuk melantik JKKK sendiri.   

Dari sudut pentadbiran awam, penyelarasan antara  Kerajaan-kerajaan Negeri dengan Kerajaan Persekutuan diperbuat dalam beberapa peringkat. Pada peringkat Kementerian ada Majlis Tanah Negara, Majlis Kewangan Negara dan Majlis Kebangsaan bagi Kerajaan Tempatan. Sebarang masalah berbangkit dapat diselesaikan melalui kerjasama tersebut.

Walaupun setiap Kerajaan Negeri mempunyai sumber kewangannya sendiri, ianya  tidak mencukupi untuk perbelanjaan sesebuah negeri itu. Dalam hubungan ini, Kerajaan Persekutuan memberi pemberian kepada negeri tanpa mengira sama ada ianya diperintah oleh parti lawan atau tidak.  Ia bukan ihsan.

Perlembagaan Persekutuan juga memberi tanggungjawab kepada Kerajaan Persekutuan untuk  memberi kepada tiap-tiap Kerajaan Negeri pemberian bilangan orang atau 'capitation grant'. Kerajaan Persekutuan juga mesti memberi Kerajaan Negeri suatu pemberian untuk menyelenggara jalan raya dalam negeri.

Semuanya akan berjalan lancar jika aturan, peraturan, Perlembagaan dan konvensyen dipatuhi.