Isu royalti/wang ihsan ke mahkamah?

Sama ada ia dirujuk sebagai royalti minyak, wang ihsan ataupun sedekah (seperti yang didakwa oleh ahli Exco Kerajaan Negeri Kelantan, Datuk Husam Musa), ia sekali lagi menjadi satu persoalan yang dipertikaikan antara sebuah kerajaan Negeri dan kerajaan Persekutuan.

Jika pada tahun 2001, Kerajaan Negeri Terengganu yang diterajui PAS menyaman Petronas dan Kerajaan Persekutuan berkaitan isu yang sama, kini Kerajaan Negeri Kelantan berkemungkinan besar akan mengambil tindakan yang sama.

Walau bagaimanapun, kes saman yang dikemukakan oleh Kerajaan Negeri Terengganu, jika tidak silap saya, telah ditarik balik oleh Kerajaan Negeri pimpinan Barisan Nasional yang ada sekarang.

Saya percaya sekiranya kes itu tidak ditarik balik dan pihak Mahkamah membuat penghakiman, mungkin ia boleh dijadikan rujukan dan episod mana-mana kerajaan negeri nak saman Petronas ataupun Kerajaan Persekutuan mungkin tidak berulang.

Setahu saya, perkataan "royalti" minyak tidak terdapat dalam perjanjian antara Petronas dan kerajaan-kerajaan negeri. Begitu juga dengan perkataan "wang ihsan" yang diguna pakai apabila Kerajaan Persekutuan "membeku" pemberian wang berkenaan kepada Kerajaan Negeri Terengganu selepas PAS berkuasa.

Mengikut Petroleum Development Act, 1974 (Akta Kemajuan Petroleum, 1974) bayaran kepada mana-mana kerajaan negeri disebut sebagai "cash payment" atau bayaran tunai, bukan royalti, wang ihsan atau seperti yang disebut oleh Husam Musa, sedekah.

Bayaran itu sepatutnya dibuat jika sumber minyak diperolehi di dalam (daratan) atau berhampiran pantai sesebuah negeri dan bukan di luar pantai atau pelantar benua negara. Minyak yang diperolehi di Laut China Selatan adalah di luar kawasan perairan Terengganu.

Dalam kes Kelantan, kedudukan yang serupa iaitu sumber minyak diperolehi dalam kawasan pelantar benua negara dan di luar kawasan perairan negeri.

Akta Kemajuan Petroleum dengan jelas menyebut bahawa bayaran tunai akan dibuat sekiranya minyak diperolehi di daratan atau di kawasan perairan negeri, iaitu tidak melebihi tiga batu nautika dari pantai.

Oleh itu, seperti yang ditegaskan oleh Perdana Menteri Datuk Seri Mohamad Najib Tun Abdul Razak, Kerajaan Terengganu tidak berhak mendapat bayaran tunai kerana minyak yang diperolehi adalah di luar kawasan perairan negeri. Begitu juga dengan Kerajaan Negeri Kelantan kerana sumber minyak diperolehi di luar perairan negeri itu.

Tetapi, atas sesuatu pertimbangan, Kerajaan Persekutuan membayar wang tunai (yang disebut secara meluas sebagai royalti minyak) kepada Kerajaan Negeri Terengganu di bawah pimpinan BN. Dalam tempoh 1978 hingga Mac 2000, Petronas membayar sejumlah RM7,129,413,373.00 kepada Kerajaan Negeri Terengganu.

Selepas pilihan raya umum 1999 yang menyaksikan PAS mengambil alih pemerintahan Negeri Terengganu, Kementerian Kewangan mengeluarkan satu kenyataan media, iaitu pada 5 September 2000, berkaitan cadangan pemberian "wang ihsan" dan ia disusuli dengan sepucuk surat bertarikh 7 September 2000 yang memaklumkan secara rasmi kepada Kerajaan Negeri Terengganu bahawa Kerajaan Persekutuan akan mengagihkan "wang ihsan" kepada negeri itu.

Seperti yang diumumkan oleh Datuk Seri Najib, Kerajaan Persekutuan akan membayar "wang ihsan" kepada Negeri Kelantan melalui pelaksanaan projek-projek pembangunan dan bantuan kepada rakyat negeri itu setelah berunding dengan Kerajaan Negeri. Ini bermakna Kerajaan Negeri Kelantan tidak akan menerima apa-apa bayaran tunai secara langsung tetapi seperti yang di laung-laungkan oleh pentadbiran Najib, rakyat di dahulukan.

Pengumuman PM itu mendapat reaksi yang berbeza termasuk ungkapan "sedekah" oleh Husam Musa dan rasa kurang senang di satu pihak dan gembira di pihak yang lain. Walau apa pun, kita tidak ingin melihat pengagihan "wang ihsan" itu di seleweng, disalahguna untuk tujuan politik atau dijadikan "habuan" atau "ganjaran" kepada mana-mana pihak yang menyokong mana-mana parti politik dalam bentuk pemberian kontrak, lesen atau hak tertentu.

Saya percaya isu "wang ihsan" kepada Negeri Kelantan tidak akan selesai begitu mudah tetapi akan berlarutan ke Mahkamah kerana ia membabitkan takrif undang-undang berkaitan perairan negeri dan ungkapan "luar pesisir".